Antik Çin’de ortaya çıkan, “Ölümsüzlük Çayı” ve “Mucize Çay” olarak adlandırılan Kombucha çayı son yıllarda neden bu kadar popüler oldu?
Kombuchanın yaklaşık 2000 yıllık tarihi bulunmaktadır. İlk olarak Çin’de üretildi ve ardından Japonya ve Rusya’ya yayıldı. 20. yüzyılın başlarında Avrupa’da popüler oldu. Sağlıklı bir enerji içeceği olarak tanınması nedeniyle Amerika Birleşik Devletleri’ndeki satışları hızla artıyor.
Kombuchanın popülaritesinin artmasının nedeni bu içeceğin fazla kilolardan kurtulmaya, hastalıklarla savaşmaya ve formu korumaya yardımcı olabilecek bir sağlık iksiri olduğu iddiasıdır.
Bu çayın faydaları saymakla bitmiyor ama tüm sayılan faydaları gerçek mi? Bu çay hakkında atılan iddialar ne kadar gerçek? Bilimsel olarak kanıtlanmış faydalarından bahsedebilir misiniz?
Kombuchanın yüksek tansiyonu, kalp hastalığını ve kanseri önlediği, vücudu toksinlerden arındırdığı, enerjiyi artırdığı, bağışıklık sistemini güçlendirdiği, sindirime ve kilo vermeye yardımcı olduğu söyleniyor. Ancak bu iddiaları destekleyecek kanıt düzeyinde fazla sayıda, kaliteli, sağlam çalışma bulunmamaktadır.
Fermente ürünler içerdikleri probiyotikler nedeniyle mikrobiyom ve bağırsak sağlığına katkıda bulunarak İrritabl Bağırsak Sendromu’nu iyileştirebilir (IBS), bağışıklık sistemini güçlendirebilirler.
Yeşil çaydan yapılan kombucha, antioksidan görevi gören polifenoller gibi biyoaktif bileşikleri içerir. Antioksidanlar hücre hasarını önler. Yeşil çay ayrıca kan şekerinin dengelenmesine, yağ yakımına, kilo vermeye ve kalp hastalıklarından korunmaya yardımcı olabilmektedir.
Yoğurt, kefir ve kimchi gibi diğer fermente gıdalar gibi kombucha çayı da iyi bakterileri içerir. Probiyotiklerin sindirim sağlığı ve bağışıklığındaki rolü nedir?
Probiyotikler, bağırsak mikrobiyomunu geliştiren, vücudumuzda pek çok fayda sağlayabilen sağlıklı bakterilerdir. Bel çevresi yağlanmasının azalmasına, kilo vermeye, sindirim sisteminin düzenlenmesine, bağışıklığın güçlenmesine, kalp sağlığını korumaya, egzama problemlerinin azalmasına, ruh ve beyin sağlığının gelişmesine fayda sağlayabilmektedirler.
Bu çayı evde kendi yapanlar da var şişelenmiş olarak hazır alanlar da. Araştırmalar bu çayın içindeki bakterilerin şişelendikten sonra azaldığını, pastörizasyon işleminin canlı probiyotikleri yok ettiğini söylüyor. İkisinin arasındaki farklardan biraz bahsedebilir misiniz?
Kambucha ile ilgili bazı gıda güvenlik endişeleri vardır. Kombucha fermente bir besin olduğu için uygun şekilde yapılmadığı veya saklanmadığı takdirde zararlı bakterileri barındırabilir. Bu zararlı bakteriler gıda zehirlenmesine neden olabilir ve nadir durumlarda ölümcül bile olabilirler. Bu nedenle evde kombucha yaparken ekipman ve el temizliğine dikkat ederek sanitasyon sağlanmalıdır. Fermentasyon için cam veya paslanmaz çelik kaplar kullanılmalıdır.
Kombucha satın alırken gıda güvenliği prosedürlerini uygulayan, güvenilir üreticilerden satın almak gerekir. Bazı üreticiler ek bir güvenlik önlemi olarak kombuchayı pastörize etmeyi tercih etmektedir. Pastörize kombucha probiyotik içermez çünkü pastörizasyon işlemi kombuchadaki canlı ve aktif kültürleri öldürür. Bununla birlikte pastörize kombucha içerdiği vitaminler, mineraller ve amino asitler nedeniyle yine de sağlıklı bir içecek olarak kabul edilebilir.
Kombu çayı alkol içerir mi?
Kombuchanın temel bileşenleri maya, şeker ve çaydır. Karışım bir hafta veya daha uzun süre fermentasyon için bekletilir. Bu süre zarfında, içecekte bakteri ve asitlerin yanı sıra az miktarda da alkol (%0,5’in altında) oluşur.
Hazır çayların bir diğer dezjavantajı da ekşi olduğu için içine şeker ilavesi yapılması. Bu çayın zayıflama üzerindeki etkisi nedir? Maya ve şeker içerdiği halde nasıl kilo vermeye katkı sağlıyor?
Kombuchada bulunan bir miktar kafein, metabolizmanızın daha fazla kalori yakmasına yardımcı olabilir. Araştırmalar kafeinin kilo vermeyi ve vücut yağını azaltmayı destekleyebileceğini göstermiştir.
Kombucha içerdiği şekerden dolayı kalorili bir içecektir. Bu nedenle satın alırken daha az şeker içerenler tercih edilmelidir. Her ne kadar sağlıklı bir içecek olsa da şekerli ve kalorili bir içecek olduğundan sık tüketilirse kilo artışına neden olabilir.
Yan etkileri var mı? Düzenli olarak sürekli içilmesi sorun yaratır mı?
Kambuchanın faydalarına rağmen çok fazla içildiğinde ve yanlış hazırlandığında sağlığa olumsuz etkileri olabilir.
Kombucha bağırsak sağlığını iyileştirip kabızlık ve hemoroid gibi durumlara iyi gelse de fazla miktarda tüketimi mide bulantısı (asidik olduğu için) ve ishale (şeker ve tatlandırıcıdan dolayı) neden olabilir. İçerdiği alkol ve kafein sebebiyle de baş ağrısını tetikleyebilir.
Hergün birden fazla şişe kombucha içenlerde laktik asidoz (vücudun pH’ının çok asidik olması) görülebilir. Laktik asidozun semptomları arasında kas ağrıları, oryantasyon bozukluğu, mide bulantısı, baş ağrısı, yorgunluk, hızlı kalp atışı ve sarılık (gözlerin veya cildin sararması) yer alır. Geçmiş araştırmalar, laktik asidozun karaciğer ve böbrek fonksiyonlarında sorunlara yol açabileceğini ve yaşamı tehdit edici hale gelebileceğini öne sürmüştür.
Hazırlama işlemi sırasında aşırı fermantasyon ve demleme koşulları ciddi kurşun zehirlenmesine yol açabilmektedir.Evde yapılan kambucha eğer yüksek düzeyde kurşun içeren kil, seramik, porselen kapta demlenirse, kurşun içeceğe sızarak kurşun zehirlenmesine neden olabilir. Kurşun zehirlenmesinin belirtileri arasında yüksek tansiyon, baş ağrısı, karın ağrısı , duygu-durum bozuklukları, konsantrasyon güçlüğü ve kas ağrısı yer alır.
Kombuchayı fazla tüketmek içerdiği yüksek asit nedeniyle dişlere ve diş etlerinize zarar verebilir. Dişlerle doğrudan temasını azaltmak için kombuchayı pipetle içmekte fayda vardır. İçtikten hemen sonra da şekeri ve asidik bileşenleri ağızdan uzaklaştırmak için ağzı suyla çalkalamak önerilmektedir.
Bazı kişilerde kombucha alerjik reaksiyonlar gösterebilir. Bu konuda da dikkatli olmakta fayda vardır.
Bu çay herkes için sağlıklı mı? Yan etkileri var mı?
Pastorize edilmemiş olan kombucha farklı bakteri ve maya türleri içerdiğinden kanser, HIV, böbrek hastalığı gibi durumlarda bağışıklık sistemi zayıflayan bireylere, küçük çocuklara, hamile ve emziren kadınlara önerilmez.
Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi, günde yaklaşık 113 ml kombucha içmenin “sağlıklı kişilerde olumsuz etkilere neden olmayabileceğini” söylüyor. Satılan çoğu kombuchanın şişesinin bundan fazla olduğunu unutmamak gerekir. Bu nedenle porsiyon miktarına dikkat etmeli ve sınırlı tüketilmelidir.
