Hamilelik kadın için doğal, fizyolojik bir olaydır. Bu dönemde kadının vücudunda ikinci bir canlının oluşması ve büyümesi ile bazı değişiklikler izlenir. Bu nedenle hamile kadın hamileliği süresince kendi fizyolojik gereksinmelerini karşılamak, vücudundaki besin öğeleri yedeğini dengede tutmak ve bebeğin normal büyüme ve gelişmesini sağlamak için yeterli ve dengeli beslenmek zorundadır. Bebeğin bedensel ve zihinsel gelişimi annenin hamileliği süresince olduğu kadar, hamilelik öncesinde de iyi beslenmesi ile mümkündür.
Bebek, ana rahminde annenin yedikleri ile beslenir, büyür ve gelişir. Büyüme ve gelişmesini henüz tamamlamamış küçük yaştaki (18 yaş altı) hamilelerde, sık aralıklarla (2 yıldan az) hamile kalan ve çoğul hamileliği olan kadınlarda, depolardaki yetersizlikten dolayı problemler görülebilir. Hamile kadın, günlük beslenmesine uygun eklemeler yapmazsa kendi vücudundaki depolarını bebeğin büyüme ve gelişmesi için harcanır. Bu depoların azalması, tükenmesi doğacak bebeğin sağlığını olduğu kadar anne sağlığını da tehlikeye sokar.
Hamilelikte Ağırlık Kazanımı
Hamilelikte alınan kilo kadar hamilelik öncesi kilo da oldukça önemlidir. Genel olarak, beden kitle indeksi (BKI) ,20-25 arasında olan anneler en sağlıklı bebekleri doğuruyorlar. BKI; kilo(kg) / boy(m)*2 formülüyle hesaplanomaktadır. Örneğin 160 boyunda 70 kg olan bir kişi için BKI= 70 / (1.6*1.6) = 70 / 2.56= 27 olan bir kişi normalden fazla kiloya sahip olduğu için mutlaka hamilelik öncesinde fazla kilolarını uzman desteği alarak sağlıklı bir şekilde vermelidir.
Hamilelik süresince ideal ağırlıkta olan bir birey için ilk üç ayda kazanılan toplam ağırlık 1 – 1.5 kg, ikinci üç ayda 3 – 5 kg ve üçüncü üç ayda ise 5 – 7 kg arasında olmalıdır. Böylece 9 aylık hamilelik süresince sağlıklı yetişkin kadınlar ortalama 9 – 14 kg (ayda 1 – 1.5 kg) ağırlık kazanımı ile hamileliği bitirmelidir. Eğer ikiz bebek bekliyorsanız ortalama 17- 22 kg ağırlık kazanımı normaldir. Hamileliğin başlangıcında şişman olan kadının fazla ağırlık kazanmasına gerek yoktur. 7-12 kg alması yeterli olacaktır. ‘Artık 2 can taşıyorum, aman bebeğim yetersiz beslenmesin, yoksa gelişimini tam olarak tamamlayamaz” gibi yanlış düşüncelere kapılarak gereğinden fazla kilo kazanımı yanlıştır.
Yaşı küçük (18 yaş altı), fiziksel uğraşısı olan, hamilelik başlangıcında zayıf olan kadının bebeğinin beslemesi güç olabilir. Bu hamilelerin 14 – 16 kg ağırlık kazanmaları istenir. Böylece genç yaşta hamile kalan kadın bir taraftan kendi, diğer taraftan da bebeğin büyümesini sürdürürken, vücudundaki besin öğeleri depolarını dengede tutar.
“Hamilelikte diyet yapmak zararlıdır” şeklinde yanlış bir inanış vardır. Diyet aç kalarak ağlıksız bir şekilde kilo vermek değildir. Diyet; hamilelik de dahil olmak üzere her yaşta ve durumda, ihtiyacımız olan besin öğelerini yeterli ve dengeli bir şekilde beslenme ile alarak ideal kilo aralığında kalabilmektir. Bu nedenle hamilelikte ideal kiloda olsanız bile bebeğiniz ve kendi sağlığınız için mutlaka diyetisyen yardımı almalısınız.
Hamilelikte Beslenme
Özellikle gebeliğin 20. haftasından sonra vücudun gereksinimleri artmaktadır. II. Trimester olarak adlandırılan 3-6 ay arası bebeğin hızlı büyümeye başladığı ve iştahın arttığı bir dönemdir. Bunun için günlük enerji ihtiyacına 300 kalori ilave edilerek vücudun yağ deposu arttırılır. Annede oluşmaya başlayan yağ deposu özellikle emzirme döneminde artan enerji ihtiyacını karşılamak ve anne sütü salınımı için gerekli enerji açısından oldukça önemlidir.
Hamile Kadınlar İçin Gerekli Günlük Besin Tüketim Miktarları
BESİN GRUPLARI NORMAL HAMİLELİKTE EK
Süt, yoğurt, peynir 2 porsiyon 1-2 porsiyon
Et, yumurta, kurubaklagil 2 porsiyon 1 porsiyon
Taze sebze ve meyveler 3-5 porsiyon 1-2 porsiyon
Ekmek 3-6 dilim 0-1 dilim
Pirinç, bulgur, makarna 0-2 porsiyon 0-2 porsiyon
Hamilelikte Dikkat Edilmesi Gereken Durumlar
- Günlük uyku süresi 7-8 saat ile sınırlandırılmalıdır.
- Sık sık, azar azar beslenilmeli ve asla öğün atlanmamalıdır.
- Kahvaltı ve akşam yemeği mümkün olduğu kadar erken saatlerde bitirilmelidir.
- Yemekler çok yavaş yenilmeli, ağızda lokmalar iyice çiğnenmelidir.
- Besin çeşitliliğine önem verilmeli, tek tip beslenmekten kaçınmalıdır.
- Yiyecekler kızartma, kavurma işlemleri yerine; haşlama, ızgara yapma, buğulama veya fırında pişirme yöntemleri ile hazırlanmalıdır.
- Süt ve süt ürünlerinde yarım yağlı hatta yağsız (light) olanlar tercih edilmelidir.
- Etlerin görünen yağları, tavuk ve hindinin derisi ayrılmalıdır.
- Aşırı kilo alımını önlemek için şekerli, unlu, yağlı besinler az tüketilmelidir.
- Tansiyon yüksekliği olası sorunlardandır. Böylesi bir durumda turşu gibi fazla tuz içeren salamura besinlerden, sofrada ayrıca tuz kullanımından kaçınılmalıdır.
- Yemekle birlikte çay, kahve, gazlı içecek içilmesi kansızlığa sebebiyet vereceği için öğünlerden 1 saat önce veya sonra tercih edilmelidir.
- Omega 3 için haftada 2 kere balık tüketilmelidir.
- Günlük posa (lif) alımı artırılmalıdır. Posalı besinler:
- Kurubaklagiller (kuru fasulye, nohut, mercimek, kuru barbunya, soya fasulyesi)
- Tam tahıllar (esmer ekmek, bulgur, karabuğday, kepekli pirinç-makarna-erişte -un)
- Taze sebze ve meyveler (kabuklu yenilebilenleri soymadan)
- Sebze, meyve ve kurubaklagiller tarla ve bahçelerde ilaçlanmaktadır. Böcek öldürücü bu ilaçlar ana rahmindeki yavruya da zarar verebilir. O nedenle çok iyi yıkanmalıdır.
- Günde en az 10 bardak su içilmelidir.
- Günde 20 dakika kadar direkt olarak güneş ışığından yararlanılmalıdır.
- Alkol alınmamalı, sigara içilmemelidir.
- Hamilenin kilo fazlalığı olsun olmasın düzenli olarak egzersiz yapması önerilir.
- Hamileliğin 2. yarısında (yaklaşık 20. haftada) şeker yükleme testi yaptırılması ve tansiyon takibi önerilmektedir.
